اسحاق‌آباد (نیشابور)

اسحاق‌آباد، روستایی است از توابع بخش زبرخان شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران. فاصله این روستا تا شهر قدمگاه حدود ۱۲ کیلومتر و تا نیشابور 25 کیلومتراست.

جمعیت 

این روستا در دهستان اسحاق‌آباد قرار داشته و براساس آخرین سرشماری مرکز آمار ایران که در سال ۱۳۸۵ صورت گرفته، جمعیت آن ۳٬۸۱۰نفر (۹۸۸خانوار) بوده‌است. اما طبق امار خانه بهداشت در سال 1393 جمعیت اسحاق اباد به 5342 نفر رسیده که بالغ بر 1216 خانوار میباشد.

بيوگرافی 

این روستا یکی از روستاهای قدیمی شهرستان نیشابور می‌باشد و دارای یک ارگ قدیمی است. پیران روستا میگویند تونلی بزرگ از زیر این ارگ شروع شده و در دامنه کوههای درود پایان می یافته است. در ایام قدیم هنگامی که ترکمانان برای غارت به روستاهای نیشابور از جمله اسحاق آباد حمله می کردند مردم روستا برای در امان ماندن از حمله غارتگران در ارگ روستا پناه می گرفتند . ارگ به علت داشتن برج های متعدد و دیوار های ضخیم و بسیار بلند، غیر قابل نفوذ بود بنا براین ترکمانان قلعه را محاصره می کردند و منتظر پایان یافتن آذوقه اهالی می شدند. اما مردم روستا از راه تونلی که بنا به گفته معمرین تا درود امتداد داشت آذوقه مورد احتیاج خود را تهیه می کردند. خاندانهای قدیمی و بزرگ این روستا عبارتند از:شرفی،كمالي، گنجعلی، رضایی، اکبری، موسوی و...

طبيعت 

روستای اسحق آباد دارای آب و هوای گرم و خشک است. این روستا تا قبل از انقلاب دارای 12 رشته قنات بزرگ بوده است که متاسفانه امروز بر اثر کم آبی و یا عدم انجام لایروبی آبدهی گذشته را ندارند.

اقتصاد 

شغل مردم این روستا بیشتر مرغداری، دامداری، کشاورزی،باغ داري ،تجارت و قالیبافی است از محصولات کشاورزی این روستا می‌توان به پیاز، جو، گندم، پسته،ينجه،زعفران اشاره کرد.

ديدني ها 

امامزاده ها :

در این روستا دو امامزاده وجود دارد به نام امامزادگان سید ابوالحسن و سید ابوالقاسم که به برادران امام رضا نسبت داده می‌شوند که در راه زیارت امام رضا (ع) به شهادت رسیده اند و در بین عامه مردم این روستا به مزار بالا و مزار ته ( به معنی پایین ) معروف هستند.

ميدان قتلکاه :

میدان اصلی روستا قتلگاه یا سرخدو نام دارد. این میدان از این رو قتلگاه نامیده می شود که هر ساله در روزهاي تاسوعا و عاشوراي حسيني مراسم شبيه خواني(تعزيه) در آنجا با شكوه و بي نظير برگزار ميشود. اما سرخدو مخفف سر یخدان است . سابق بر این که نیروی برق کشف نشده و یخچال اختراع نشده بود، در کنار این میدان یخدان بزرگی دایر بود که یخ مورد نیاز در تابستان را در آن ذخیره می نمودند.

ارگ اسحاق آباد :

این اثر در داخل روستای اسحاق آباد در بخش زبرخان قرار دارد، آن طور که از تصوير ماهواره اي گوگل بر مي آيد ارگ به صورت دايره اي که 5 برج ديده باني اطراف آن را احاطه کرده است طراحي شده است. کاربری اين برج ها دیده بانی و حفاظت از قلعه بوده است .

از داخل این قلعه یک راه زیر زمینی به سمت اراضی بیرون قلعه وجود داسته که هم اکنون مسدود گردیده است. منازل داخل ارگ در 2 طبقه ساخته شده اند.

مساحت قلعه حدود 300متر مربع و به ابعاد 55×66 متر می باشد قلعه بصورت دايره ساخته شده است قنات معروف آن در سمت جنوبی خارج از قلعه و بفاصله 15 متری آن قرار دارد که منبع تامین آب آشامیدنی ساکنین قلعه بوده است. ضخامت دیوارهای قلعه 5/1تا 3 متر متغییر است. ارتفاع دیوارها نیز حدود 8 متر است که احتمالا بیشتر از این بوده و فرسایش یافته است. مصالح قلعه از گل و چینه می باشد قلعه دارای حیاط مرکزی بوده و اتاق ها و فضاهای متعدد معماری در اطراف آن قرار داشته اند با توجه به فرم معماری و شواهد موجود این قلعه در دوره تیموری احداث و در دوره های بعدی مورد بازسازی و استفاده قرار گرفته است.

برج آسیاب :

این برج با قدمتی بر 400 سال در فاصله 1500 متری جنوب شرقی روستای اسحاق آباد و بر کنار نهر آب خشکیده ای، برج زیبایی ساخته شده که از زیباترین برج های دیده بانی موجود در منطقه می باشد این برج مدور که دارای 4 طبقه می باشد در وسط دشت وسیعی احداث شده و بر مزارع و زمین های مزروعی اطراف احاطه کامل دارد. مصالح بکار رفته در برج از خشت خام و گل می باشد که تزیینات نیز در بدنه خارجی آن ایجاد شده است. ورودی برج از سمت شرقی است که از طریق یک راهرو، با سقف ضربی وارد طبقه همکف می گردد. یک ردیف پلکان باریک وکم عرض به سمت طبقات بالاتر منتهی می شود. دیوارهای برج دو جداره است ارتفاع کامل برج در وضعیت قعلی حدود 10 متر است. در مجاورت این برج ساختمان مخروبه یک آسیاب آبی قدیمی نیز قرار دارد که علت نامگذاری برج نیز به همین علت می باشد.

اسحاق آباد در فرهنگ لغت دهخدا

دهستان اسحاق آباد. [ اِ ] (اِخ ) از بلوکات ولایت نیشابور خراسان، عده ٔ قراء 20، مساحت 4 فرسخ، مرکز اسحاق آباد، حد شمالی زبرخان، شرقی جلگه ٔ رخ، جنوبی جلگه ٔ رخ و حدّ غربی عشق آباد.(البته دست نوشته اي به خط خود دهخدا درباره ي روستا در مزار شريف سيد ابوالحسن موجود است.)داخل پرانتز توسط مدير وبلاگ افزوده شد.

گويش 

زبان مردم روستا فارسی است . مردم روستا فارسی را با لهجه ای نزدیک به سایر شهر های خراسان تلفظ می کنند . لهجه این روستا شباهت بسیار زیادی با لهجه شهر نیشابور دارد اما تفاوت هایی جزیی نیز در تلفظ حروف مصوت در آن دیده می شود.حروف در لهجه اسحاق آبادی همچون سایر گویش ها به دو دسته صامت و مصوت تقسیم می شوند . حروف صامت این لهجه همان صامت های فارسی هستند به اضافه دو صامت ح ( با تفلظ ح عربی ) و ع ( با تلفظ ع عربی )، کاربرد ژ یا بسیار محدود است یا بدون کاربرد ( احتیاج به بررسی بیشتر دارد ) . مصوت ها نیز همان 6 مصوت فارسی هستند به اضافه مصوت او مجهول ( شبیه به تلفظ یک نوع او در زبان ترکی و آلمانی یا فرانسوی ) و همچنین مصوت ساکن ( e در کلمه انگلیسی buttery) که بیشتر در ترکیبات اضافه کاربرد دارد.

منابع